1600 సంవత్సరంలో భారతదేశం – ఒక చారిత్రక అవలోకనం

మనం ఈరోజు చూస్తున్న భారతదేశం చాలా మార్పులు చెందింది. 1600 సంవత్సరం నాటి భారతదేశం ఎలా ఉండేదో తెలుసుకుంటే చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంటుంది. ఆ కాలంలో మొగలాయి చక్రవర్తి అక్బర్ పాలన ముగిసి, జహంగీర్ పాలన మొదలైంది. దేశంలో చాలా మార్పులు వచ్చాయి. వ్యాపారం, సంస్కృతి, కళలు అన్నీ బాగా అభివృద్ధి చెందాయి. విదేశీ వ్యాపారులు భారతదేశానికి రావడం మొదలుపెట్టారు.

ఈ సమయంలో భారతదేశంలో వివిధ ప్రాంతాల్లో వేర్వేరు రాజవంశాలు పాలించేవి. ఉత్తరాన మొగలులు, దక్షిణాన విజయనగర సామ్రాజ్యం, తూర్పున అహోం రాజ్యం – ఇలా చాలా రాజ్యాలు ఉండేవి. ప్రతి రాజ్యానికి దాని స్వంత సంస్కృతి, భాష, ఆచారాలు ఉండేవి. వాటి గురించి తెలుసుకుందాం.

మొగలాయి సామ్రాజ్యం – జహంగీర్ పాలన

జహంగీర్ తన తండ్రి అక్బర్ తర్వాత మొగల్ చక్రవర్తి అయ్యాడు. అక్బర్ లాగానే హిందూ-ముస్లిం ఐక్యతకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చాడు. కళలు, సాహిత్యం బాగా పోషించాడు. ఆయన భార్య నూర్జహాన్ పాలనలో కీలకపాత్ర పోషించింది. జహంగీర్ కాలంలో చిత్రకళ చాలా అభివృద్ధి చెందింది. రాజభవనాల గోడలపై అందమైన చిత్రాలు వేయించాడు. పెయింటింగ్స్ కి ప్రత్యేక ప్రోత్సాహం ఇచ్చాడు.

రాజ్యపాలనలో మంచి మార్పులు తెచ్చాడు. ప్రజల సమస్యలు తెలుసుకోవడానికి న్యాయస్థానం పెట్టాడు. వ్యాపారానికి ప్రోత్సాహం ఇచ్చాడు. విదేశీ వ్యాపారులతో మంచి సంబంధాలు పెట్టుకున్నాడు. ఇంగ్లీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి వ్యాపారం చేసుకునే అనుమతి ఇచ్చాడు. దీనివల్ల సముద్ర వ్యాపారం పెరిగింది.

దక్షిణ భారతదేశం – విజయనగర సామ్రాజ్యం

1600 నాటికి విజయనగర సామ్రాజ్యం చాలా మార్పులు చూసింది. తళికోట యుద్ధం తర్వాత రాజధాని పెనుగొండకి మారింది. వేంకట రెండవ రాయలు పాలన కొనసాగుతోంది. హిందూ ధర్మాన్ని, సంస్కృతిని కాపాడటానికి చాలా కృషి చేశారు. దేవాలయాలు కట్టించారు. కళలు, సాహిత్యం బాగా అభివృద్ధి చెందాయి. తెలుగు భాష బాగా వికసించింది.

వ్యాపారం విషయంలో పోర్చుగీసు వ్యాపారులతో మంచి సంబంధాలు ఉండేవి. సముద్ర తీరంలో వ్యాపార కేంద్రాలు ఏర్పాటు చేశారు. వరి, మిరియాలు, వజ్రాలు ఎగుమతి చేసేవారు. దక్షిణ భారతదేశంలో ప్రధాన శక్తిగా విజయనగరం నిలిచింది. కానీ చిన్న చిన్న యుద్ధాలు జరుగుతూనే ఉండేవి.

ఆర్థిక వ్యవస్థ – వ్యాపార విధానాలు

1600 నాటికి భారతదేశం ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఉండేది. వ్యవసాయం, చేనేత, లోహ పరిశ్రమలు బాగా అభివృద్ధి చెందాయి. ముఖ్యంగా వస్త్ర పరిశ్రమలో ప్రపంచంలోనే ముందు ఉండేది. ఢాకా మస్లిన్ వస్త్రాలు, కాశ్మీర్ షాలువాలు ప్రపంచ ప్రఖ్యాతి పొందాయి. బంగారం, వెండి నాణేలు వాడకంలో ఉండేవి.

విదేశీ వ్యాపారం విస్తృతంగా జరిగేది. అరేబియా, యూరప్ దేశాలతో వ్యాపార సంబంధాలు ఉండేవి. గుజరాత్, బెంగాల్ రేవు పట్టణాల నుండి ఎగుమతులు జరిగేవి. మసాలా దినుసులు, వస్త్రాలు, రత్నాలు ముఖ్య ఎగుమతులు. దిగుమతులలో గుర్రాలు, బంగారం ప్రధానంగా ఉండేవి.

సైనిక వ్యవస్థ – యుద్ధ విధానాలు

సైన్యంలో ఆధునిక మార్పులు వచ్చాయి. తుపాకులు, పీరంగులు వాడకం పెరిగింది. గుర్రపు దళం, ఏనుగుల దళం ప్రధాన భాగాలుగా ఉండేవి. మొగల్ సైన్యం మన్సబ్దారీ విధానంతో నడిచేది. సైనికులకు జాగీర్లు ఇచ్చేవారు. కోటలు, దుర్గాలు బలంగా కట్టేవారు. యుద్ధ విధానాలు శాస్త్రీయంగా ఉండేవి.

సముద్ర తీరాన్ని కాపాడటానికి నౌకాదళం ఉండేది. పోర్చుగీసు, డచ్ నౌకలతో పోరాడటానికి సిద్ధంగా ఉండేవారు. ప్రతి రాజ్యానికి స్వంత సైన్యం ఉండేది. సరిహద్దు ప్రాంతాల్లో సైనిక స్థావరాలు ఏర్పాటు చేసేవారు. గూఢచారి వ్యవస్థ కూడా బలంగా ఉండేది.

విద్య – విజ్ఞానం

విద్య విషయంలో గురుకుల విధానం కొనసాగేది. పాఠశాలలు, మదరసాలు ఉండేవి. సంస్కృతం, అరబిక్, పర్షియన్ భాషలు నేర్పించేవారు. వేదాలు, ఖురాన్ చదివించేవారు. గణితం, ఖగోళం, వైద్యం వంటి శాస్త్రాలు బోధించేవారు. పండితులకు రాజాశ్రయం ఉండేది.

కాశీ, నాలందా వంటి విద్యా కేంద్రాలు ప్రసిద్ధిగా ఉండేవి. గ్రంథాలయాలు ఉండేవి. చర్మంపై, తాళపత్రాలపై రాసిన పుస్తకాలు భద్రపరిచేవారు. జ్యోతిష్యం, ఆయుర్వేదం వంటి శాస్త్రాలు అభివృద్ధి చెందాయి. విదేశీ పర్యటకులు భారత విద్య గురించి ప్రశంసించేవారు.

సాంస్కృతిక జీవనం – కళలు

భారతదేశంలో కళలు బాగా వర్ధిల్లాయి. సంగీతం, నృత్యం, చిత్రలేఖనం అన్నీ రాజాశ్రయంలో పెరిగాయి. హిందుస్థానీ, కర్ణాటక సంగీతాలు రెండూ అభివృద్ధి చెందాయి. కథక్, భరతనాట్యం వంటి నృత్య రూపాలు ప్రసిద్ధి చెందాయి. రాజ భవనాల్లో కళాకారులకు మంచి గౌరవం ఉండేది. ప్రజలు పండుగలు, ఉత్సవాలు ఘనంగా జరుపుకునేవారు.

చిత్రకళలో మొగల్ శైలి, రాజస్థానీ శైలి రెండూ ప్రసిద్ధిగా ఉండేవి. రామాయణ, మహాభారత కథలతో చిత్రాలు వేసేవారు. శిల్పకళ, వాస్తుకళ అద్భుతంగా ఉండేవి. దేవాలయాలు, మసీదులు అందంగా నిర్మించేవారు. ఇండోర్-ఇస్లామిక్ కళా రూపాలు కలిసిపోయాయి. ఈ సమ్మిళన సంస్కృతి భారతదేశానికి ప్రత్యేకత తెచ్చింది.

సామాజిక జీవనం – ఆచార వ్యవహారాలు

కులవ్యవస్థ బలంగా ఉండేది. హిందువులు, ముస్లింలు కలిసి జీవించేవారు. వర్ణ వ్యవస్థ ప్రకారం సమాజం నడిచేది. బ్రాహ్మణులు విద్య, పూజలు చేసేవారు. క్షత్రియులు యుద్ధాలు చేసేవారు. వైశ్యులు వ్యాపారం చేసేవారు. శూద్రులు సేవలు చేసేవారు. స్త్రీలకు హక్కులు తక్కువగా ఉండేవి. బాల్య వివాహాలు ఉండేవి.

భోజనంలో వరి, గోధుమలు ప్రధానంగా తినేవారు. దుస్తులు ప్రాంతాల వారీగా వేర్వేరుగా ఉండేవి. ఉత్తరాది వారు షేర్వానీలు, దక్షిణాది వారు పంచె, అంగవస్త్రం ధరించేవారు. కుటుంబ వ్యవస్థ బలంగా ఉండేది. పెద్దల మాట గౌరవించేవారు. పల్లెల్లో సామూహిక జీవనం గడిపేవారు.

నగరాలు – వాణిజ్య కేంద్రాలు

ఆగ్రా, ఢిల్లీ, లాహోర్ వంటి నగరాలు అభివృద్ధి చెందాయి. వీటిలో భవ్యమైన భవనాలు, మార్కెట్లు ఉండేవి. సూరత్, మచిలీపట్నం వంటి రేవు పట్టణాలు వ్యాపార కేంద్రాలుగా ఉండేవి. విదేశీ వ్యాపారులు వచ్చి వెళ్తూ ఉండేవారు. నగరాల్లో రకరకాల వృత్తుల వారు నివసించేవారు.

ప్రతి నగరానికి ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యత ఉండేది. కాశీ విద్యా కేంద్రం, అహమ్మదాబాద్ వస్త్ర కేంద్రం, గోల్కొండ వజ్రాల కేంద్రం. నగరాల్లో మంచి నీటి వసతి, పారిశుద్ధ్య వసతులు ఉండేవి. రాత్రి పూట దీపాలు వెలిగించేవారు. రక్షణ కోసం కోటలు కట్టేవారు. వీధులు, సంతలు జీవంతో ఉండేవి.

వ్యవసాయం – పరిశ్రమలు

1600 నాటికి వ్యవసాయం ప్రధాన వృత్తిగా ఉండేది. వరి, గోధుమలు, పప్పు ధాన్యాలు పండించేవారు. నీటి పారుదల కోసం చెరువులు తవ్వేవారు. కాలువలు కట్టేవారు. రైతులు జమీందార్లకు పన్నులు కట్టేవారు. కొత్త పంటల సాగు మొదలైంది. తంబాకు, మిరప వంటి పంటలు వచ్చాయి. పంట దిగుబడి మంచిగా ఉండేది.

చేనేత పరిశ్రమ బాగా అభివృద్ధి చెందింది. ప్రతి ఊరిలో నేతపని వారు ఉండేవారు. ఉత్తర భారతంలో ఢాకా మస్లిన్, దక్షిణాన కాంజీవరం పట్టు ప్రసిద్ధి చెందాయి. ఇనుము, ఉక్కు పనులు చేసేవారు. ఆభరణాలు తయారు చేసేవారు. కుమ్మరులు, కంచరలు, కమ్మరులు వంటి చేతివృత్తుల వారు ఉండేవారు. చక్కని నాణ్యత గల వస్తువులు తయారు చేసేవారు.

విదేశీ సంబంధాలు – వ్యాపార ఒప్పందాలు

పోర్చుగీసు, డచ్, ఇంగ్లీషు వ్యాపార సంస్థలు భారతదేశంతో వ్యాపారం చేసేవి. గోవా, పుదుచ్చేరి వంటి ప్రాంతాల్లో వాళ్ల స్థావరాలు ఉండేవి. మసాలా దినుసులు, వస్త్రాలు కొనుగోలు చేసేవారు. బదులుగా బంగారం, వెండి తెచ్చేవారు. కంపెనీలకు వ్యాపార హక్కులు ఇచ్చేవారు. కానీ రాజకీయంగా జోక్యం చేసుకోనిచ్చేవారు కాదు.

ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ 1600లో ఏర్పడింది. తర్వాత కాలంలో వీరి ప్రభావం పెరిగింది. పర్షియా, చైనాతో కూడా వ్యాపార సంబంధాలు ఉండేవి. విదేశీ పర్యటకులు భారతదేశానికి వచ్చి ఇక్కడి సంపద గురించి రాసేవారు. వారి రాతల వల్ల ఆ కాలపు భారతదేశం గురించి చాలా విషయాలు తెలుసుకోగలిగాం. ఇలా 1600 నాటి భారతదేశం అన్ని రంగాల్లో అభివృద్ధి చెంది, ప్రపంచంలో ముఖ్యమైన దేశంగా నిలిచింది.

[ఇలా 1600 సంవత్సరం నాటి భారతదేశాన్ని పది ముఖ్యమైన అంశాలుగా చూశాం. ప్రతి అంశం దేశ చరిత్రలో ఎంతో ప్రాముఖ్యత కలిగి ఉంది. ఆ కాలపు సమాజం, సంస్కృతి, ఆర్థిక వ్యవస్థ అన్నీ ప్రస్తుత కాలానికి పునాది వేశాయి. వాటి ప్రభావం ఇప్పటికీ కొనసాగుతూనే ఉంది.]